اختلال وسواس فکری عملی یا همان OCD یکی از انواع اختلالات روانی است که زندگی کودک را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. این اختلال افکار، تصاویر، تردیدها و نگرانی‌های غیر منطقی را به صورت مداوم در ذهن بیمار ایجاد می‌کند. اغلب افراد مبتلا به اختلال OCD به دلیل داشتن افکار وسواسی، اضطراب واسترس شدیدی را تجربه می‌کنند، به نحوی که زندگی روزمره آن‌ها مختل می‌شود. کودک مطابق همین افکار که مرتب در ذهن او تکرار می‌شود، رفتارهایی وسواس گونه از جمله شستن مرتب و افراطی دست‌ها را تکرار می‌کند تا برای مثال ترس خود از باکتری را کنترل کند.
اختلال وسواس فکری عملی در کودکان
کودکان، ویژگی‌های مرتبط با OCD را همانند بزرگسالان تجربه می‌کنند. شروع این اختلال در اواخر دوره کودکی و اوایل دوره نوجوانی با نوسانات اخلاقی و تغییرات زیادی همراه است. اختلال وسواس فکری عملی درعملکرد تحصیلی، اجتماعی و خانوادگی کودک تاثیرگذار می باشد.
خصوصیات افراد دارای وسواس فکری (OCD)
افراد مبتلا به بیماری OCD معمولا دارای ویژگی و علائم زیر هستند:
- این افراد معمولا درگیر افکار، تصاویر ذهنی و نگرانی‌های مکرر و ناخواسته می‌شوند که بسیار آزاردهنده است.
- احساس می‌کند با انجام کارهای تکراری مانند شستن مکرر دست‌ها یا چک کردن دائم وسایل اضطراب ناشی از افکارش را کاهش می یابد.
- آن ها از افکار و رفتار غیر منطقی خود آگاه هستند، اما فکر می‌کنند که نمی‌توانند جلویشان را بگیرند.
- افکار وسواسی و رفتارهای اجباری، زمان زیادی از فرد می‌گیرد و باعث ایجاد اختلال در عملکرد روزانه او می‌شود.
- معمولا فرد مبتلا به OCD از قرار گرفتن در موقعیت‌ها و مکان‌هایی که ممکن است باعث برانگیخته شدن افکار وسواسی شوند، اجتناب می‌کند.
علت اختلال وسواس فکری عملی (OCD)
در حال حاضر، علت اصلی اختلال وسواس OCD مشخص نیست و دانشمندان تنها یک سری عوامل را در بروز آن موثر می‌دانند که عبارتند از:
- تفاوت مغز
پژوهشگران با استفاده از تکنولوژی‌های تصویربرداری از مغز پی برده‌اند که بخش‌های خاصی از مغز در کودکانی که مبتلا به OCD هستند، در مقایسه با کودکانی دیگر متفاوت است. پژوهش‌ها نشان می دهند که ممکن است علائم و نشانه‌های اختلال وسواس فکری عملی به دلیل خطاهای ارتباطی در بخش‌های مختلفی از مغز کودک باشد.
ژنتیک
اختلال وسواس فکری عملی معمولاً در خانواده‌ها مشترک است، بنابراین احتمال وجود آن به ژنتیک ارتباط دارد. 25% از مبتلایان به این اختلال از یک خانواده‌اند. علاوه بر آن، دانشمندان در تحقیقات به این نتیجه رسیدند که زمانی که دوقلوها همسان باشند، احتمال بیش‌تری وجود دارد تا هردو مبتلا به این اختلال باشند.
عوامل دیگر
عوامل دیگری از جمله عوامل رفتاری، شناختی و محیطی وجود دارند که ممکن است در شروع اختلال OCD نقش داشته باشند. شرطی سازی یکی از نمونه رفتارهای شروع افکار وسواس گونه می باشد. به طور ساده، کودک مبتلا به OCD برای کاهش یا رفع اضطراب به این رفتارها روی می‌آورد.
عوارض و خطرات اختلال وسواس فکری عملی
اگر وسواس فکری درمان نشود، ممکن است عوارض و پیامدهای مختلفی برای فرد ایجاد کند که عبارت‌اند از:
- استرس و اضطراب شدید
- افسردگی
- اختلال در عملکرد روزانه
- مشکل در روابط فردی و اجتماعی
- تنش و اختلاف خانوادگی
- اجتناب از قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی
- آسیب جسمی
- اختلال در خواب
رایج ترین رفتارهای OCD در کودکان چیست؟
رفتارهای وسواس گونه رفتارهایی هستند که برای کاهش اضطراب ناشی از وسواس به صورت مکرر توسط کودک انجام می‌شوند. این رفتارها می‌توانند شدید، مخرب و وقت گیر باشند. همچنین ممکن است در فعالیت‌های روزمره و روابط کودک اخلال ایجاد کنند؛ که عبارتند از:
- دنبال کردن قوانین سختگیرانه مثل لباس پوشیدن با نظم خاص و یکسانی که هر روز تکرار‌شود
- جمع‌آوری و احتکار اشیاء
- شمارش به صورت مکرر
- تکرار مداوم کلمات خود یا دیگران
- تکرار پرسش
- استفاده همیشگی از کلمات چند بخشی
- تکرار مداوم صداها، کلمات، اعداد یا موسیقی برای خود
علائم و نشانه‌های اختلال وسواس فکری عملی ممکن است شبیه به سایر اختلالات باشد؛ بنابراین توصیه می‌شود کودک خود را نزد متخصص ببرید تا پس از معاینه، تشخیص نهایی خود را به شما اعلام کند. این اختلال معمولاً با ترکیب جلسات پزشکی حضوری نزد متخصص و دارو قابل درمان است. شما به عنوان والدین کودک تان نقش مهمی در درمان او ایفا می‌کنید. همچنین پرورش فرزندتان بر طبق اصول تربیتی درست بسیار حائز اهمیت است تا او دچار این اختلالات نشود.
بدون دیدگاه